Nieuwsbrief Gemeentelijk Toezicht: voor- en vroegschoolse educatie, toezicht en handhaving kinderopvang en Lokale Educatieve Agenda - april 2023

De Inspectie van het Onderwijs heeft onderzoek gedaan naar het gebruik van de werkwijze verzachtende omstandigheden in het toezicht op de kinderopvang. Dat betekent dat er in toezicht en de handhaving rekening wordt gehouden met verzachtende omstandigheden of overmacht vanwege personeelstekort. Rapporten van onderzoeken bij kindercentra van het eerste half jaar van 2022, zijn doorgenomen op beschrijvingen van verzachtende omstandigheden. We geven een beeld van de situaties die de toezichthouder tegenkomt, de ingezette handhaving en adviseren u als gemeente over de handhaving. U kunt het rapport in mei downloaden via onze website.

In februari en maart heeft de afdeling Gemeentelijk toezicht van de Inspectie van het Onderwijs webinars georganiseerd voor gemeenten. 2 webinars gingen over het nieuwe Interbestuurlijk toezichtkader en 2 gingen over de bevindingen van onderzoeken naar de Lokale educatieve agenda en voor- en vroegschoolse educatie (LEA/vve). Bent u benieuwd naar goede voorbeelden? Of wilt u weten hoe de webinars geëvalueerd zijn? 

Met ruim 600 aanmeldingen blijken de webinars die we hebben aangeboden in februari en maart, in een behoefte te voorzien. Voor beide onderwerpen was veel interesse, en de reacties op de wijze waarop we de informatie hebben gepresenteerd waren positief. We nemen de uitkomsten van de korte evaluatie die deelnemers hebben ingevuld mee voor toekomstige webinars en onze overige informatievoorziening richting gemeenten. Hier (link webpagina) kunt u de presentaties en de gestelde vragen, inclusief bijbehorende antwoorden, vinden. Een voorbeeld: “Waar kunnen gemeenten goede voorbeelden vinden? Bijvoorbeeld over zo'n kwaliteitscyclus, maar ook een voorbeeldonderzoek naar segregatie.” Hierop is ons antwoord dat we in de stimulerende lijn binnen ons toezichtkader zeker aandacht besteden aan het delen van goede voorbeelden. Dit doen we per direct in het lerende dialoog.
Hieronder ziet u enkele resultaten uit de evaluatie. We zijn blij met deze directe feedback en zullen bij het uitkomen van nieuwe rapporten of onderzoeken telkens overwegen of een webinar geschikt is om de informatie met gemeenten te delen.

Afgelopen najaar bracht de inspectie de kwaliteit van de voorschoolse educatie in beeld en dit najaar doen we hetzelfde bij de vroegschoolse educatie. We vergelijken onze bevindingen met de resultaten van de meting in 2019.

Voor- en vroegschoolse educatie (vve) speelt een belangrijke rol bij het terugdringen van kansenongelijkheid in het onderwijs. Vroeg beginnen is het devies, want een achterstand in de voor- en vroegschoolse periode wordt tijdens de schoolloopbaan van een kind bijna nooit meer ingelopen. In 2019 deden we onderzoek naar de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie. Deze resultaten leest u terug op onze website: Meting voor- en vroegschoolse educatie 2019 | Rapport | Inspectie van het onderwijs (onderwijsinspectie.nl).
We constateerden toen grote kwaliteitsverschillen tussen voor- en vroegscholen. Daarbij spelen verschillende factoren een rol: de educatieve kwaliteit, de ervaring en opleiding, de verbetercultuur in het team en de kwaliteit van het leiderschap.

In het najaar van 2022 onderzocht de inspectie de kwaliteit van voorschoolse educatie op ongeveer 200 voorscholen in 139 gemeenten. Gemeenten met onderzochte voorscholen hebben een afschrift van het onderzoeksrapport ontvangen. De rapporten zijn ook beschikbaar op onze website: Kwaliteitsrapporten per gemeente en locatie | Voor- en vroegschoolse educatie | Inspectie van het onderwijs (onderwijsinspectie.nl). Wij zijn nu bezig met het eindrapport, met een geplande publicatiedatum naar verwachting voor het zomerreces. In het rapport geven we een beeld van:

• de kwaliteit van voorschoolse educatie in Nederland;
• de verschillen tussen voorscholen;
• de verschillen in kwaliteit van voorschoolse educatie in 2019 en 2022.

In het najaar van 2023 bezoeken we 200 vroegscholen, zodat we kunnen aangeven hoe de kwaliteit van de vroegschoolse educatie zich ontwikkeld heeft van 2019 tot 2023. Maar ook welke factoren daarbij een rol spelen. Ook deze rapporten maken we openbaar op onze website. Onderwerpen als de doorgaande lijn van voor- naar vroegschoolse educatie en de onderwijsresultaten, zijn ook voor gemeenten interessant in het kader van de afspraken die daarover zijn gemaakt binnen de LEA. 

In januari zijn wij gestart met een themaonderzoek naar de resultaatafspraken vroegschoolse educatie. Centraal in het onderzoek staan de belemmeringen en de succesfactoren die gemeenten ervaren bij het maken van afspraken over de gewenste resultaten van vroegschoolse educatie. De ervaringen van gemeenten brengen we in kaart met behulp van focusgroepen, met leden uit gemeenten en/of schoolbesturen. De gesprekken met de focusgroepen vinden plaats in mei en juni. Vanaf begin april zullen we hier ongeveer 20 gemeenten voor benaderen. Als we uw gemeente benaderen, hopen we natuurlijk op uw medewerking. Wij kijken in ieder geval uit naar inspirerende gesprekken!

Tot onze spijt is er in het Landelijk Rapport Gemeentelijk Toezicht Kinderopvang 2021 een fout in het hoofdstuk over de meld-, overleg- en aangifteplicht geslopen. De figuur op pagina 60 is gewijzigd en de uitleg van het vierogenprincipe is aangescherpt. De aangepaste versie van het rapport (januari 2023), vindt u op de website.

In het nieuwe Interbestuurlijk toezichtkader hanteren we, binnen de lijn stimuleren, een nieuw instrument: de lerende dialoog. Dit is een gelijkwaardig gesprek over een bepaald thema waar de gesprekspartners van elkaar leren. We informeren u graag over de thema’s waarvoor we dit instrument inzetten en onze eerste ervaringen ermee.

Met de inwerkingtreding van ons nieuwe toezichtkader, per 1 januari 2023, zijn wij ook gestart met het uitvoeren van de lerende dialoog. Het eerste thema dat wij voor deze activiteit gekozen hebben, is Toezicht en handhaving kinderopvang. We zijn gestart met 18 gemeenten, vaak individueel, soms met een cluster (bijvoorbeeld vijf West-Brabantse gemeenten). De eerste ervaringen met de lerende dialoog zijn positief, zowel vanuit ons als vanuit de deelnemende gemeenten. In onze volgende nieuwsbrief zullen we een meer inhoudelijke terugkoppeling geven over deze eerste lerende dialoog.  

Ondertussen is ook een volgende lerende dialoog in voorbereiding. Deze gaat over het overleg onderwijsachterstandenbeleid (oftewel de LEA) en wordt uitgevoerd na de zomervakantie. Voorafgaand daaraan zullen we in het voorjaar enkele gemeenten benaderen voor een pilot.