Nieuwsbrief inspectie: speciaal onderwijs - december 2020

Het coronavirus blijft voor verstoring van het reguliere onderwijs zorgen. Scholen en instellingen moeten regelmatig moeite doen om de bezetting rond te krijgen en onderwijs is regelmatig digitaal of hybride. Natuurlijk realiseren we ons als inspectie dat het voor veel scholen en instellingen zoeken blijft. Tegelijkertijd is het in deze tijden extra belangrijk ervaringen te delen en van elkaar te leren. Daarom zijn we het project ‘Kwaliteit van en toezicht op afstandsonderwijs’ gestart.

We kijken hierbij met scholen, opleidingen en besturen mee hoe zij met afstandsonderwijs omgaan. Hoe gebruiken ze dat, tegen welke zaken lopen ze aan en wat gaat er goed? Met dit project willen we een eerste beeld schetsen van de verschillende praktijken en van de kwaliteit van het afstandsonderwijs voor leerlingen en studenten. We brengen hierbij in kaart wat er al goed gaat en wat in het afstandsonderwijs nodig is. Het onderzoek vindt in december plaats op 60 á 70 scholen en opleidingen en is vooral inventariserend. Er worden geen oordelen gegeven.

Het blijft belangrijk dat scholen de inspectie informeren over sluiting van een school of locatie vanwege het coronavirus. Dit kan via het meldpunt schoolsluiting, dat is te bereiken via het Internet Schooldossier. De gegevens worden verwerkt in maandrapportages met trends en ontwikkelingen op nationaal niveau en regionaal niveau. Op basis van die informatie kan beleid worden gemaakt, bijvoorbeeld om leerachterstanden te voorkomen. Voor een actueel en scherp beeld is het belangrijk om zowel sluiting als heropening op het moment zelf te melden. Op onze website staat meer informatie en een link naar de eerste rapportage.

Vanwege de coronacrisis heeft de inspectie de wijze van toezicht houden aangepast. Het uitgangspunt is nu ‘toezicht op afstand waar dat kan’. Op basis van nieuwe maatregelen en/of versoepelingen passen wij onze werkwijze indien nodig verder aan. Op onze website vindt u de actuele stand van zaken over hoe wij onze onderzoeken uitvoeren.

De jaarlijkse vragenlijst over de opbrengsten en resultaten van uw school staat sinds 26 oktober 2020 weer klaar in het Internet Schooldossier. De vragenlijst ‘Uitstroomgegevens (V)SO 2020’ is inhoudelijk gelijk aan die van vorig jaar en wij verzoeken u om deze uiterlijk 17 januari 2021 in te vullen.

Verzamel de bestendigingsgegevens

Zoals u misschien wel bekend is vragen we in de vragenlijst naar bestendigingsgegevens. We raden scholen voor speciaal onderwijs aan om gebruik te maken van het bestand ‘Schooladvies en niveau VO’ van DUO. Dit kan helpen bij het invullen. In het bestand ziet u waar, op welk niveau en in welke leerweg, oud-leerlingen in de eerste 3 schooljaren op het voortgezet (speciaal) onderwijs zijn geplaatst. Het bestand vindt u in ‘Mijn DUO’ van uw school. Hierover heeft het bestuur half november een bericht ontvangen.

Helaas is er voor het voortgezet (speciaal) onderwijs nog niet zo’n bestand ontwikkeld. We werken samen met DUO aan een vergelijkbaar bestand, maar dit is moeilijker te realiseren vanwege wet- en regelgeving (de Wet register onderwijsdeelnemers is anders voor het v(s)o). Toch adviseren wij scholen voor voortgezet speciaal onderwijs om zo veel mogelijk bestendigingsgegevens te verzamelen. Deze gegevens leveren u als school en bestuur, maar ook ons als inspectie, belangrijke informatie op over het gegeven onderwijs.

De laatste tijd komen er veel vragen bij ons binnen over de ondersteuningstoewijzing van met name leerlingen die ouder zijn dan 18 jaar. Ook zijn hierover onlangs Kamervragen gesteld (zie in document vanaf pagina 16). Daarom lichten wij in deze nieuwsbrief toe hoe wij toezicht houden op een zorgvuldige toewijzing van ondersteuning.

Als inspectie zien we erop toe dat scholen zicht hebben op de ontwikkeling van leerlingen en dat ze leerlingen zodanig ondersteunen dat ze zich naar beste vermogen ontwikkelen. Daarnaast zien we erop toe dat het samenwerkingsverband een besluit neemt over de toelaatbaarheid op basis van de ondersteuningsbehoefte en ontwikkelmogelijkheden van de leerling en niet op basis van bijvoorbeeld leeftijd of iq. Het besluit moet zijn getoetst aan de criteria van het samenwerkingsverband. Lees meer over ons toezicht op de verlenging van de toelaatbaarheidsverklaringen.

Een leerling kan uiterlijk tot en met het schooljaar waarin de leerling 20 jaar wordt op een school voor voortgezet speciaal onderwijs blijven. Dit kan worden verlengd als daarmee de kans op een diploma of passende plek op de arbeidsmarkt groter wordt. Daarvoor moet de school dan wel ontheffing aanvragen bij de inspectie en motiveren waarom een voortgezet verblijf op de school de kansen op de arbeidsmarkt dan wel het behalen van een diploma vergroot. De inspectie beoordeelt of de aanvraag aan de vereisten voldoet en er ontheffing wordt verleend. Wilt u weten of u voor een leerling ontheffing kunt aanvragen? Bekijk het stroomschema Ontheffing 20 plussers en bepaal of u ontheffing voor een leerling kunt aanvragen.

De inspectie ontwikkelt samen met de Universiteit Twente een instrument om de leskwaliteit in het funderend onderwijs te monitoren. Om de monitor te testen voeren wij in principe begin 2021 een pilot uit bij 16 scholen met verschillende doelgroepen in zowel het speciaal als het voortgezet speciaal onderwijs. Selecteren wij uw school voor de pilot? Dan nemen wij van tevoren contact op met uw bestuur en school.

Het uiteindelijke doel is om te komen tot een periodiek, representatief beeld van de leskwaliteit in het funderend onderwijs. De informatie die we met de monitor gaan ophalen, willen we gebruiken om te rapporteren over het didactisch handelen van leraren in de Staat van het Onderwijs.

De inspectie wil meer weten over burgerschapsonderwijs. Hoe ziet dat er in de praktijk uit, en wat weten leerlingen over burgerschap? In het voorjaar van 2021 wordt daarom – in opdracht van de inspectie - burgerschap in het speciaal (basis)onderwijs onderzocht. Dit peilingsonderzoek heeft tot doel het burgerschapsonderwijs in beeld te brengen en te laten zien over welke kennis en vaardigheden leerlingen beschikken. Het onderzoek wordt uitgevoerd door de Universiteit van Amsterdam, GION van de Rijksuniversiteit Groningen, het Cito en het Kohnstamm Instituut.

Voor de peiling is een representatieve steekproef van scholen getrokken. Als uw school behoort tot deze steekproef, dan ontvangt u binnenkort een uitnodiging voor deelname aan het onderzoek. Het onderzoek vindt plaats op twee nader te bepalen dagdelen in de periode maart 2021 – juni 2021, onder voorbehoud van de ontwikkelingen rondom het coronavirus. We stellen uw medewerking aan het onderzoek zeer op prijs.

Hoe staat het onderwijs in Nederland er momenteel voor? Dat hoort u op 14 april 2021. Dan overhandigt inspecteur-generaal van het Onderwijs Alida Oppers de publicatie De Staat van het Onderwijs 2021 aan de ministers van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De daaropvolgende weken is er gelegenheid voor het onderwijsveld om onderling in gesprek te gaan over al die uitkomsten en ontwikkelingen, in de aanloop naar de conferentie De Staat van het Onderwijs. Want op 11 mei 2021 nodigen we graag iedereen uit die een rol speelt in het onderwijs om tijdens de conferentie te bespreken hoe we, met die kennis, gezamenlijk het onderwijs verder kunnen brengen. Op een later moment kunt u op de website zien hoe ook u kunt deelnemen aan de conferentie.

Ondanks de coronacrisis doen 24 scholen voor primair onderwijs, 9 scholen voor speciaal onderwijs en 32 afdelingen voor voortgezet onderwijs mee aan het traject Excellente Scholen 2021-2023. Het aantal deelnemers is daarmee nagenoeg gelijk aan dat van vorig jaar. Op 28 juni wordt tijdens de Onthulling bekend gemaakt welke scholen en afdelingen het predicaat Excellente School 2021-2023 mogen dragen.

Wat doet de inspectie in 2021? We houden toezicht op besturen en hun scholen en opleidingen en we rapporteren op stelselniveau over de ontwikkeling van de onderwijskwaliteit. Daarbij staat een aantal thema’s centraal, waaronder uiteraard de coronacrisis en de effecten daarvan op het onderwijs en de onderwijskwaliteit. Daarnaast is het de bedoeling dat we vanaf augustus 2021 met een nieuw onderzoekskader gaan werken. De voorbereidingen hiervoor zijn in volle gang.

In juni 2020 hebben we het ontwerp Jaarwerkplan 2021 vastgesteld. Dit heeft vervolgens de wettelijk vereiste goedkeuring van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap gekregen. In dit jaarwerkplan kijken we een jaar vooruit. Zoals gezegd spelen we uiteraard in op de coronacrisis. Maar zeker komend jaar kan het zo zijn dat er ontwikkelingen zijn die nadere of andere keuzes noodzakelijk maken.

Jaarwerkplan Inspectie van het Onderwijs 2021