Onderwijs tijdens COVID-19: veel scholen hebben zorgen over hoe zij de continuïteit en kwaliteit van het onderwijs kunnen waarborgen

De inspectie sprak in de eerste helft van oktober telefonisch met schoolleiders van 50 scholen voor speciaal en 50 scholen voor voortgezet speciaal onderwijs over de periode vanaf de start van het nieuwe schooljaar 20/21 tot aan de herfstvakantie. Tijdens deze onderzoeksperiode hadden veel scholen te maken met personele knelpunten waardoor zij opnieuw groepen leerlingen (gedeeltelijk) afstandsonderwijs moesten bieden of lessen moesten laten uitvallen.

Vrijwel alle scholen kampten in de periode vanaf de zomervakantie tot aan de herfstvakantie met leraren die thuis waren om redenen gerelateerd aan COVID-19, zoals het wachten op een test(uitslag), feitelijke besmetting met het coronavirus of het uitzitten van een quarantaineperiode. Ondanks grote inspanningen om het fysieke onderwijs door te laten gaan, liepen veel scholen tegen hun grenzen aan. In het (voortgezet) speciaal onderwijs zag ongeveer 40% van de scholen zich genoodzaakt om groepen leerlingen één of enkele dagen naar huis te sturen. Van de ondervraagde scholen in het speciaal onderwijs werd één school tijdelijk geheel gesloten. Bij de ondervraagde scholen in het voortgezet speciaal onderwijs was volledige schoolsluiting nog niet voorgekomen.

Het aantal ondervraagde (v)so-scholen dat bij de leerlingen ontwikkelingsachterstanden zag, lag na de zomervakantie hoger dan bij de tweede meting voor de zomervakantie. Een verklaring voor deze stijging ligt onder andere in het feit dat intussen 80% van de (v)so-scholen systematisch het ontwikkelingsniveau van alle leerlingen in kaart gebracht hadden en daarmee een vollediger beeld van de situatie kregen. Bij de tweede meting had 66% van de so- en 50% van de vso-scholen een actueel zicht op de ontwikkeling van de leerlingen.

Uit deze derde bevraging blijkt verder het volgende:

• Vrijwel alle scholen gaven aan het (afstands)onderwijs zoals verzorgd in de COVID-19-periode te hebben geëvalueerd. Dit gebeurde veelal middels team-, MR- of directiebesprekingen. Geregeld werden er ook vragenlijsten uitgezet onder ouders en personeel en werden er groepsgesprekken met leerlingen gevoerd. Bovendien spraken leraren in de afgelopen maanden veel tussentijds met elkaar over het onderwijsaanbod en de inrichting daarvan om samen na te gaan wat wel en niet werkte voor de doelgroep.
• In het afgelopen schooljaar zetten de scholen vanwege de COVID-19-omstandigheden nieuwe digitale of andere toepassingen in. Vrijwel alle scholen gaven aan (een deel van) deze toepassingen dit schooljaar breder in te zetten. Het gaat dan bijvoorbeeld om videobellen met het team, waardoor overleggen effectiever en efficiënter kunnen plaatsvinden. Ook waren er scholen die structureel intensiever (digitaal) contact met ouders blijven houden. Bij vso-scholen was soms ook het contact met individuele leerlingen geïntensiveerd door met leerlingen in hun thuissituatie online gesprekken te voeren. En bij so-scholen kwamen leerlingen nu vaak ’s ochtends alleen de school binnen. Daardoor konden de leraren de schooldag met meer rust en aandacht voor de kinderen opstarten.
• Het merendeel van de vso-scholen zei dat de meeste, zo niet alle leerlingen inmiddels weer stages volgden. Maar toch gaf nog altijd een op de vijf scholen aan dat slechts enkele leerlingen stage konden lopen. De keuzemogelijkheden zijn in sommige regio’s beperkter dan normaal, onder andere voor leerlingen die graag in de verzorging en schoonmaak stage lopen. Als alternatief boden scholen vaak vervangende opdrachten of interne stages aan en sommige stages, zoals in de horeca, werden uitgesteld. Scholen gaven ook aan dat groepsstages om op locatie te kunnen leren vaak niet konden doorgaan. Een belangrijk onderdeel van de praktijkvorming, die normaal gesproken zorgvuldig in fases wordt opgebouwd, loopt hierdoor vertraging op.

In de Staat van het Onderwijs 2021 zullen we uitgebreid rapporteren over de drie metingen van onze COVID-19-monitor.

Bekijk het complete overzicht van de respons op de vragenlijst en de highlights voor de sector speciaal onderwijs en de sector voortgezet speciaal onderwijs.