Mbo-studenten ondervinden forse gevolgen van corona
De inspectie heeft in alle sectoren van het onderwijs een onderzoek uitgevoerd naar de gevolgen van corona. Op deze pagina leest u over de gevolgen voor mbo-studenten. Het onderzoek vond plaats in de periode april tot en met juni 2021 onder vrijwel alle besturen van bekostigde instellingen en onderwijsteams en studenten van zo’n honderd opleidingen in de beroepsopleidende leerweg (bol). Als onderdeel hiervan hebben we verdiepende onderzoeken gedaan naar de beroepspraktijkvorming en socialisatie. Hierover rapporteren we in andere publicaties. Onderaan deze pagina vindt u ook het technisch rapport met de data, onderzoeksopzet en verantwoording.
Er waren meer studenten met achterstanden dan normaal gesproken, met name in de beroepsgerichte vaardigheden en kennis. Dat stelde de helft van de teamleiders. Ook ging het volgens veel van hen en de besturen minder goed met studenten in sociaal, mentaal en fysiek opzicht.
Meer studenten met achterstand dan voor de crisis
De helft van de teamleiders stelde dat er meer studenten waren met achterstanden dan normaal gesproken. De meeste andere teamleiders (36%) stelden dat er geen verschil was. Over het algemeen deden de achterstanden zich met name voor in beroepsgerichte vaardigheden en theorie. Maar er waren verschillen tussen de verschillende niveaus. Bij de onderzochte niveau 1- en 2-opleidingen waren er vaker achterstanden in werknemersvaardigheden en kennis van de generieke vakken dan op de andere niveaus.
Er zijn ook studenten die zich zorgen maakten om achterstanden. Meer dan de helft van de door ons schriftelijk bevraagde tweedejaars niveau 4 bol-studenten gaf aan achterstanden te hebben opgelopen door de coronacrisis. Ook dacht meer dan de helft dat de kans op studievertraging groter was geworden.
Vraag aan teamleiders: Indien er studenten met achterstanden zijn, op welke vlakken zijn er dan vooral achterstanden?
| Totaal | Niveau 1-2 (a) | Niveau 3 (b) | Niveau 4 (c) | |
|---|---|---|---|---|
| Beroepsgerichte kennis | 38,4 | 33,3 | 42,3 | 38,1 |
| Beroepsgerichte vaardigheden | 54,7 | 33,3 b | 69,2 a | 54,8 |
| Werknemersvaardigheden en of attitude | 29,1 | 50,0 b | 11,5 a | 31 |
| Kennis vanuit de generieke lessen Nederlands, rekenen, burgerschap | 17,4 | 38,9 c | 15,4 | 9,5 a |
| Anders, nl. | 30,2 | 38,9 | 26,9 | 28,6 |
| n | 86 | 18 | 26 | 42 |
Gebaseerd op 86 gesprekken met teamleiders in totaal; 18 gesprekken met teamleiders van entree en niveau 2-opleidingen; 26 gesprekken met teamleiders van niveau 3-opleidingen; 42 gesprekken met teamleiders van niveau 4-opleidingen.
Besturen maakten zich zorgen over socialisatie
We vroegen mbo-besturen naar de consequenties van de coronacrisis voor de vervulling van de functies van het onderwijs. De meeste besturen gaven aan dat de coronacrisis vooral gevolgen had voor de socialisatiefunctie. Opleidingen konden deze functie tijdens de crisis niet invullen zoals ze eigenlijk vonden dat nodig was: namelijk door elkaar te ontmoeten en samen te leren, ook van elkaar leren. Wat de (lange termijn) gevolgen hiervan zijn voor de sociale ontwikkeling, maatschappelijke ontwikkeling en persoonsvorming van studenten moet nog blijken. Op het moment van het onderzoek waren vooral de gevolgen voor het welbevinden van de studenten zichtbaar; het ging minder goed met ze in sociaal, mentaal en fysiek opzicht. Dit leidde onder andere tot meer doorverwijzingen naar tweedelijns zorg. Studenten die al kwetsbaar waren, werden nog kwetsbaarder tijdens de coronacrisis, stelden verschillende besturen. Al met al concludeerden de besturen vaak dat de socialisatiefunctie belangrijk is gebleken en blijvend aandacht verdient.
Coronacrisis beïnvloedde loopbaankeuzes van studenten
Bij 71% van de opleidingen was de meerderheid van de studenten die we spraken niet van plan om door corona andere keuzes te maken wat betreft studie of werk. Bij een kwart van de opleidingen waren er studenten die wel zeiden door corona andere keuzes te willen maken. Deze studenten waren meestal van plan om toch een vervolgstudie te doen in plaats van te gaan werken, of juist andersom. Of juist te switchen van opleiding. Ook kwam het voor dat deze studenten wilden veranderen van leerweg of een andere vervolgstudie wilden kiezen.
Specifieke knelpunten voor BBL-studenten
Ongeveer de helft van de teamleiders en besturen die ook verantwoordelijk zijn voor een Beroepsbegeleidende Leerweg (BBL-opleiding), had specifieke zorgen over deze leerweg. De zorgen gingen dan vooral over:
- de beschikbaarheid van leerwerkplekken
- de mate waarin online onderwijs bij deze groep studenten paste
- de druk die de bedrijven soms op de studenten uitoefenden om fulltime te werken door drukte op het werk en minder les op school.
Besturen en onderwijsteams hadden zicht op de studenten
Besturen kregen de gevolgen van de crisis voor studenten in beeld door met name in gesprek te gaan met management, docenten en studenten zelf. Ook gebruikten ze enquêtes en werden ze op de hoogte gehouden door de studentenraad en/of ondernemingsraad over wat er speelde qua studievoortgang en welbevinden. Al met al gaven alle besturen aan zicht te hebben op zowel het welbevinden als de studievoortgang van hun studenten. Ook onderwijsteams geven aan dat zicht te hebben. Zo kregen zij bijvoorbeeld de studievoortgang vooral in beeld door toetsen en opdrachten, inschattingen van de docent of mentor en gesprekken met studenten.