Grote inspanningen om mbo-studenten onderwijs te geven en te ondersteunen tijdens coronacrisis
De inspectie heeft in alle sectoren van het onderwijs een onderzoek uitgevoerd naar de gevolgen van corona. Op deze pagina leest u over deinspanningen van instellingen en opleidingen om mbo-studenten ook tijdens de crisis onderwijs te geven en te ondersteunen. Het onderzoek vond plaats in de periode april tot en met juni 2021 onder vrijwel alle besturen van bekostigde instellingen en onderwijsteams en studenten van zo’n honderd opleidingen in de beroepsopleidende leerweg (bol). Als onderdeel hiervan hebben we verdiepende onderzoeken gedaan naar de beroepspraktijkvorming en socialisatie. Hierover rapporteren we in andere publicaties. Onderaan deze pagina vindt u ook het technisch rapport met de data, onderzoeksopzet en verantwoording.
Besturen stelden prioriteiten en ontwikkelden kaders die teams de ruimte gaven om het onderwijs naar eigen inzicht zo goed mogelijk vorm te geven onder de coronaomstandigheden. Besturen hebben daarbij vooral gevaren op eigen ervaringen met effectieve maatregelen. Onderwijsteams benutten de gekregen ruimte om maatregelen te treffen die pasten bij hun studenten en de context van de opleiding. We zagen dan ook verschillende maatregelen bij verschillende niveaus en sectoren.
Besturen stelden prioriteiten
Besturen stelden prioriteiten en stuurden op kaders waarbinnen teams de ruimte kregen om het onderwijs naar eigen inzicht zo goed mogelijk vorm te geven onder de coronaomstandigheden. De meest genoemde prioriteiten waren:
- doorgang en opnieuw vormgeven van het onderwijs
- aandacht voor het welbevinden van (kwetsbare) studenten en docenten
- goed faciliteren en ondersteunen van docententeams bij de veranderende taakinvulling.
Soms, maar lang niet altijd, werden de prioriteiten vertaald in concrete doelstellingen. Bijvoorbeeld: elke student gaat minimaal 1 dag per week naar school, of: elke student heeft minimaal 1 keer per week contact met de studieloopbaanbegeleider.
Praktische kaders coronamaatregelen en richtlijnen vanuit ministerie
Ook stelden besturen praktische kaders voor een goede uitvoering van de coronamaatregelen en de richtlijnen die voortvloeien uit de servicedocumenten van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, bijvoorbeeld op het gebied van onderwijstijd en examinering.
Onderwijsteams kregen veel ruimte voor eigen invulling
Ruim 40% van de teamleiders ervoer tijdens de coronacrisis meer sturing van het bestuur dan daarvoor. Maar teamleiders gaven ook aan dat opleidingsteams veel ruimte kregen om zelf invulling te geven aan het onderwijs passend bij de doelgroep, de opleiding en de gevolgen van de coronacrisis voor de specifieke opleiding. Zo zagen we verschillen tussen de sectoren en opleidingsniveaus in bijvoorbeeld de aanpassingen die gedaan zijn in de examinering voor het studiejaar 2020/2021.
In de sector zorg werd bijvoorbeeld vaker voor alternatieve vormen van examinering dan in de sectoren techniek en economie. Op niveau 1 en 2 koos het team er vaker voor om niet of minder keuzedelen te examineren.
Extra maatregelen voor studenten in kwetsbare positie en lagere niveaus
Onderwijsteams namen extra maatregelen voor studenten in een kwetsbare positie en studenten in niveau 1- en 2-opleidingen. Zo kregen studenten op niveau 1 en 2 meer les op school dan studenten op niveau 3 en 4. Bij meer dan 30% van deze niveau 1- en 2-opleidingen vond op het moment van het interview geen enkele les meer online plaats, tegen zo’n 10% op de andere niveaus. Dat betekende dat niet alleen de praktijklessen, maar vaak ook de generieke lessen en studieloopbaanbegeleiding op school plaatsvonden, vaker dan op niveau 3 en 4. Ook zagen we dat studenten bij niveau 1- en 2- opleidingen vaker een buddy-student toegewezen kregen. Daarnaast zijn volgens 95% van de teamleiders extra maatregelen genomen voor specifieke doelgroepen. Bijvoorbeeld voor studenten in een moeilijke thuissituatie of studenten met studieachterstanden. Naast dat zij vaak meer naar school mochten komen, vaker individuele gesprekken kregen en extra lessen konden volgen, kregen zij bijvoorbeeld hulp bij planningsvaardigheden, of was er extra personeel aangetrokken om hen te begeleiden.
Vraag aan teamleiders: hoe ziet de extra begeleiding (aan specifieke groepen studenten) eruit?
| Begeleiding | Percentage |
|---|---|
| Studenten komen vaker naar school | 87,1 |
| Studenten krijgen vaker individuele gesprekken | 86 |
| Studenten krijgen een buddy | 6,5 |
| Studenten krijgen extra lessen | 52,7 |
| Anders, nl. | 29 |
N = 93
Besturen gebruikten inzichten over effectieve maatregelen
4 op de 5 besturen gaven aan dat ze zich bij de keuze voor de maatregelen lieten leiden door inzichten over de effectiviteit van de maatregelen. Volgens een derde van de besturen kwamen die inzichten tot stand door van elkaar te leren binnen de instelling. Eigen ervaringen speelden hierbij een belangrijke rol. Ook gaf een derde van de besturen aan veel te leren van de uitwisseling van ervaringen met andere instellingen. Een even groot deel noemde (ook) dat ze (wetenschappelijke) literatuur over effectieve aanpakken hebben geraadpleegd, al dan niet gerelateerd aan de coronaperiode. Veel van de gebruikte inzichten hadden betrekking op digitalisering en online of hybride lessen. Verder verdiepten ze zich ook in de behoeften van studenten en manieren om hun motivatie te verhogen.