Onderwijsteams mbo: “Onderwijskwaliteit lager tijdens coronacrisis”
De inspectie heeft in alle sectoren van het onderwijs een onderzoek uitgevoerd naar de gevolgen van corona. Op deze pagina leest u over de aanpassingen van het onderwijs tijdens de crisis. Het onderzoek vond plaats in de periode april tot en met juni 2021 onder vrijwel alle besturen van bekostigde instellingen en onderwijsteams en studenten van zo’n honderd opleidingen in de beroepsopleidende leerweg (bol). Als onderdeel hiervan hebben we verdiepende onderzoeken gedaan naar de beroepspraktijkvorming en socialisatie. Hierover rapporteren we in andere publicaties. Onderaan deze pagina vindt u ook het technisch rapport met de data, onderzoeksopzet en verantwoording.
Onderwijsteams vonden dat de kwaliteit van het onderwijs in de coronatijd lager was dan anders. Dit kwam met name door het online onderwijs. Vaak kregen studenten minder les dan normaal gesproken. Meestal was dat een mix van – waar mogelijk – fysiek en online onderwijs. Docenten maakten in het team afspraken over de inrichting en uitvoering van de online lessen. Ze vroegen studenten regelmatig om feedback, maar koppelden niet altijd terug wat ze daarmee gedaan hadden.
Onderwijsteams vonden onderwijskwaliteit lager
60% van de teamleiders vond dat de algehele kwaliteit van het geboden onderwijs in coronatijd slechter was dan anders. 7 van de 10 docententeams schatten in lijn hiermee in dat ook studenten negatiever waren over het onderwijs.
Het valt op dat de teamleiders van niveau 1- en 2-opleidingen vaker dan teamleiders van niveau 3- en 4-opleidingen vonden dat de kwaliteit van het onderwijs niet veranderd of zelfs hoger was dan anders. Docenten en teamleiders noemden in dat verband dat het lesgeven aan kleinere groepen extra effectief was voor deze doelgroep. Bovendien kwamen deze studenten vaak meer naar school dan studenten van niveau 3 en 4.
Al met al werd de gelijke of hogere kwaliteit dus niet in verband gebracht met de kwaliteit van het online onderwijs. Verschillende teamleiders die we ook in september 2020 spraken over de kwaliteit van het online onderwijs, zagen wel een positieve ontwikkeling. De verbeteringen vielen op tijdens hun lesobservaties en ze hoorden dit ook terug van studenten en docenten. Voor online onderwijs is volgens hen veel aandacht geweest door het uitwisselen van ervaringen en ideeën door docenten, het volgen van trainingen of door het (verder) ontwikkelen van een visie op afstandsonderwijs.
Teamleiders: Als we kijken naar het ‘totaalpakket’ aan lessen dat op dit moment gegeven wordt, dus zowel die op school (of elders fysiek) als online: Wat vind je van de kwaliteit van het onderwijs voor de student in vergelijking met de situatie voor corona (maart 2020)? Is deze nu hoger of lager dan vóór maart 2020?
| Totaal | Niveau 1-2 | Niveau 3 | Niveau 4 | |
|---|---|---|---|---|
| Lager | 60,2 | 45,5 | 55,2 | 70,2 |
| Hoger | 4,1 | 18,2* | ||
| Geen verschil | 35,7 | 36,4 | 44,8 | 29,8 |
Getallen geven percentages weer.
* = significant hoger dan in de totale groep (p < .05).
Gebaseerd op 98 gesprekken met teamleiders in totaal; 22 gesprekken met teamleiders van entree en niveau 2-opleidingen; 29 gesprekken met teamleiders van niveau 3-opleidingen; 47 gesprekken met teamleiders van niveau 4-opleidingen.
Onderwijsteams maakten afspraken over online lessen
De meeste onderwijsteams hadden afspraken over de inrichting en uitvoering van de online lessen. Soms waren daarvoor ook kaders geformuleerd door het bestuur of de directie. Maar verschillende teamleiders benadrukten dat het vooral aan de teams was om de afspraken met elkaar en de studenten te maken. Meestal gingen de afspraken over cameragebruik, aan- en afwezigheid en het gedrag van studenten in de online les. Soms ook over de structuur van de les, groepswerk, interactie of de verhouding instructie en zelfstandig werken.
Mix van fysieke en online lessen
Op het moment van het onderzoek werden op school vooral praktijklessen en begeleiding van studenten verzorgd. Online lessen werden meestal georganiseerd voor de generieke vakken en theorielessen. Hybride lessen, waarbij een deel van de studenten fysiek aanwezig is en een deel online, werden op het moment van het onderzoek bij de meerderheid van de opleidingen niet gegeven. Teamleiders spraken vaak van een bewuste keuze om dit niet (meer) te doen, omdat deze lessen als moeizaam werden ervaren. Hybride lessen stelden bijvoorbeeld te veel eisen aan de combinatie van klassenmanagement en ICT-vaardigheden van de docenten. Bij uitzondering zetten de opleidingen de vorm wel in om zieke studenten of studenten in quarantaine bij de les aan te kunnen laten sluiten.
Wijzigingen in lesuren en programma
Volgens de meerderheid van de teamleiders kregen studenten op het moment van het interview minder lesuren dan opgenomen in het reguliere lesprogramma. Ook sprak een meerderheid van hen over wijzigingen in het aanbod. Meestal ging het dan om minder praktijk(lessen) of werd het gehele programma gecomprimeerd tot het noodzakelijke. Opvallend is dat studenten op het moment van het onderzoek in principe minstens 1 dag per week naar school mochten, maar dat er bij ongeveer een tiende van de opleidingen studenten waren die aangaven dat dit niet het geval was.
Opleidingen vroegen feedback aan studenten, maar koppelden niet altijd terug
Veel studenten gaven aan dat zij door de opleidingen zijn gevraagd feedback te geven over wat beter kon, bijvoorbeeld in de lessen of de organisatie daarvan. Bij 4 op de 10 opleidingen gaven de studenten aan dat de opleiding iets gedaan had met hun feedback. Maar het kwam ook regelmatig voor dat studenten niet wisten of de opleiding er iets mee had gedaan, hier verschillende ervaringen mee hadden of dat er niks mee was gebeurd. Voorbeelden die studenten gaven van opgevolgde feedback, gingen vaak over de online lessen en dan bijvoorbeeld dat deze interactiever waren gemaakt.