Gevolgen van de coronacrisis voor de cognitieve ontwikkeling van so-leerlingen
De inspectie heeft in alle sectoren van het onderwijs een onderzoek uitgevoerd naar de gevolgen van corona. Op deze pagina leest u over de gevolgen voor de cognitieve ontwikkeling van leerlingen in het speciaal onderwijs (so). Het onderzoek vond plaats van half mei tot en met half juli 2021. We voerden gesprekken met besturen, schoolleiders, leden van de commissie voor de begeleiding (cvb) en leraren. Leerlingen van het voorlaatste en laatste leerjaar van de geselecteerde scholen vulden een digitale vragenlijst in. Onderaan deze pagina vindt u ook het technisch rapport met de data, de opzet en de verantwoording van het onderzoek.
Van de leerlingen in het speciaal onderwijs (so) die de inspectievragenlijst invulden, gaf een ruime meerderheid aan dat hun leerprestaties sinds de coronacrisis niet veranderd waren. Schoolleiders, leden van de commissie voor de begeleiding en leraren zagen door corona minder risico’s voor de cognitieve ontwikkeling van de leerlingen dan voor hun sociaal-emotionele ontwikkeling. Volgens de leraren ontwikkelden sommige leerlingen zich zelfs boven verwachting.
Leerlingen overwegend optimistisch over hun leerprestaties
Van de leerlingen in het speciaal onderwijs die de inspectievragenlijst invulden, gaf 64% aan dat hun cijfers door de coronacrisis niet veranderd waren. 9% van de leerlingen zei dat hun cijfers slechter geworden waren, terwijl 27% zei dat ze beter waren. Gemiddeld genomen ervaarden de so-leerlingen sinds de crisis weinig leerachterstand. Ze merkten dat ze gemakkelijker vooruit konden werken en kregen van school voldoende hulp om een eventuele achterstand in te halen. Ruim 90% van de leerlingen gaf aan sinds de coronacrisis evenveel of soms meer contact te hebben gehad met hun leraren over de leerprestaties. Een kleine 10% van de leerlingen zei dat dit contact door corona verminderd was.
Scholen hadden voldoende zicht op de cognitieve ontwikkeling van de leerlingen
De scholen hebben in schooljaar 2020/2021 de gebruikelijke procedures en instrumenten ingezet om zich een beeld te vormen van de cognitieve ontwikkeling van de leerlingen. Het betrof dan vooral de afname van methodeonafhankelijke en methodeafhankelijke toetsen en de evaluatie van ontwikkelingsperspectieven. Sommige scholen maakten sinds corona (meer) gebruik van online oefensystemen, die aanvullend zicht bieden op de resultaten van de leerlingen.
Ontwikkeling op kernvakken soms boven verwachting
Volgens leraren, schoolleiders en leden van de commissie voor de begeleiding lijken de risico’s op cognitief gebied mee te vallen. Dit komt volgens hen onder andere door het online onderwijs tijdens de periodes waarin de leerlingen thuis zaten. Desondanks werd de ontwikkeling in de kernvakken door een deel van de scholen risicovol genoemd. Vooral in lezen (67,7%), maar ook in taal (38,7%) en rekenen (35,5%). Volgens de leraren ontwikkelden sommige leerlingen zich in coronatijd juist boven verwachting, zoals leerlingen die thuis minder prikkels ervaarden. Ook werd de toegenomen betrokkenheid van ouders bij het onderwijs van hun kind vaak genoemd als verklaring voor deze versnelde ontwikkeling.
Risico’s voor de ontwikkeling van leervoorwaarden
Schoolleiders en cvb-leden zagen bij de ontwikkeling van leervoorwaarden vooral risico’s voor het taakgericht werken, gevolgd door concentreren, gemotiveerd werken en zelfstandig werken. Deze risico’s waren het grootst bij kinderen uit de onderbouw die vóór de coronacrisis op dit gebied nog weinig ontwikkeld hadden.
Leervoorwaarden waarbij schoolleiders/cvb risico's zien dat leerlingen zich als gevolg van corona beneden verwachting ontwikkelen
| Percentage | |
|---|---|
| Op geen enkele onderdeel | 22,60% |
| Plannen | 32,30% |
| Zelfstandig werken | 41,90% |
| Taakgericht werken | 48,40% |
| Op tempo werken | 25,80% |
| Doorzetten | 25,80% |
| Concentreren | 45,20% |
| Gemotiveerd werken | 45,20% |
| Anders, nl | 22,60% |
N = 31