Samenwerken met de wetenschap
De Inspectie van het Onderwijs betrekt stelselmatig de wetenschap bij het toezicht op het onderwijs. Op die manier werkt de inspectie er steeds aan dat het toezicht voldoet aan wetenschappelijke kwaliteitseisen.
Doel van samenwerking
De inspectie wil door samenwerking met de wetenschap:
- blijven aansluiten bij de wetenschappelijke kennis over wat goed onderwijs is
- gegevens verzamelen en oordelen vormen steeds overeenkomstig methodologische eisen
- het toezicht verbeteren door wetenschappelijke inzichten te ontwikkelen en toe te passen
- het toezicht wetenschappelijk evalueren en innoveren.
Vormen van samenwerking
Samenwerking met de wetenschap gebeurt onder meer door middel van:
- reflectie op producten van de inspectie en advisering bij onderzoek
- uitwisseling van kennis bijvoorbeeld via wetenschappelijke conferenties en publicaties
- onderzoek en evaluatie door of in samenwerking met wetenschappers
- gastcolleges, stageplaatsen, et cetera
- databestanden beschikbaar stellen
- twee bijzondere leerstoelen ingesteld in samenwerking met universiteiten (lees hieronder meer)
- de academische werkplaatsen (lees verderop meer)
Binnen de inspectie zorgt de afzonderlijke directie Kennis voor het wetenschappelijk fundament waar de inspectie het toezicht op baseert.
Bijzondere leerstoelen
De inspectie heeft twee bijzondere leerstoelen - hoogleraarsposten - ingesteld. Het zijn de bijzondere leerstoel Toezicht & Socialisatie aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) en de bijzondere leerstoel Onderwijsstelsel aan de Universiteit Maastricht. De betreffende hoogleraren werken ook als strategisch inspecteur, de inspectie stelt hen voor een dag per week vrij van die werkzaamheden om aan de universiteit te werken. In hun functie als bijzonder hoogleraar zijn zij gebonden aan de gedragscodes van de Nederlandse universiteiten, waaronder die voor wetenschappelijke integriteit. Dat betekent dat principes als zorgvuldigheid, transparantie en onafhankelijkheid leidend zijn. De leerstoelen functioneren elk onder verantwoordelijkheid van een curatorium - een soort raad van toezicht - waarvan de universiteit de leden benoemt. In beide leerstoelen heeft, naast diverse hoogleraren, ook de directeur Kennis van de Inspectie van het Onderwijs zitting.
Leerstoel UvA – Toezicht & socialisatie
De bijzondere leerstoel aan de UvA functioneert binnen de Afdeling Pedagogische en Onderwijswetenschappen en wordt bekleed door prof. dr. Anne Bert Dijkstra. De leerstoel richt zich op het verkrijgen van kennis rond de socialiseringsfunctie van onderwijs. De afgelopen periode werd empirisch en theoretisch-conceptueel onderzoek uitgevoerd naar onder meer:
- kenmerken van scholen die effectief bijdragen aan bevordering van burgerschap
- burgerschapscompetenties van leerlingen
- de rol van kenmerken van het schoolsysteem
- het schoolklimaat
- methoden voor meten van leerlinguitkomsten
- (zelf)evaluatie van schoolkwaliteit
- (inter)nationaal vergelijkend onderzoek naar burgerschapsonderwijs.
Leerstoel Universiteit Maastricht – Onderwijsstelsel
De bijzondere leerstoel Onderwijsstelsel functioneert binnen het Research Centrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) en wordt bekleed door prof. dr. Inge de Wolf. De leerstoel richt zich op evaluatie van onderwijsstelsels, in het bijzonder het Nederlandse stelsel. Onderzoek wordt uitgevoerd naar onderwijskwaliteit, schoolverschillen, gelijke kansen en leraren.
Doel van de leerstoel is:
- meer zicht op sterke en zwakke onderdelen van het onderwijsstelsel
- meer zicht op kansrijke aanpakken in het stelsel
- aanpakken ontwikkelen voor beter zicht op het stelsel en kansrijke aanpakken
- het stelsel in internationaal perspectief beschouwen
- opzetten en uitbouwen van de Academische Werkplaats Onderwijskwaliteit.
Academische Werkplaatsen
De Academische Werkplaatsen Onderwijs zijn samenwerkingsverbanden waarin onderzoekers, experts uit de praktijk (onder wie leraren, schoolleiders en medewerkers kwaliteitszorg) en onderwijsinspecteurs samenwerken aan verbetering van onderwijs en toezicht. Dat doen zij in gezamenlijke projecten die zijn gericht op de onderwijspraktijk. Binnen het Programma Academische Werkplaatsen van de inspectie vallen op dit moment drie academische werkplaatsen; daarvan zijn de Academische Werkplaats Sociale Kwaliteit Onderwijs en Academische Werkplaats Onderwijskwaliteit verbonden aan de beide bijzondere leerstoelen.
Academische Werkplaats Sociale Kwaliteit Onderwijs
De Academische Werkplaats Sociale Kwaliteit Onderwijs is verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en de Inspectie van het Onderwijs. In deze academische werkplaats wordt gewerkt aan praktijkgeoriënteerde vragen gericht op ontwikkeling van de sociale aspecten van onderwijskwaliteit. De projecten worden in nauwe samenwerking met scholen uitgevoerd. De resultaten zijn steeds beschikbaar voor de betrokken scholen en voor het hele onderwijsveld.
Academische Werkplaats Onderwijskwaliteit
De Academische Werkplaats Onderwijskwaliteit is sinds 2020 onderdeel
van Education Lab NL, een onderzoeksnetwerk van onderzoekers van de Universiteit Maastricht, de Vrije Universiteit, de Inspectie van het Onderwijs en onderwijsprofessionals. In deze academische werkplaats wordt onderzoek gedaan naar verschillende aspecten van onderwijskwaliteit (zoals gelijke kansen), naar schoolverschillen en leraren. Doel van deze academische werkplaats is inzichten te leveren voor verbetering van de onderwijspraktijk, van het beleid en van het toezicht, met name stelseltoezicht.
Academische Werkplaats Leskwaliteit
De Academische Werkplaats Leskwaliteit staat onder leiding van prof. dr. Adrie Visscher, hoogleraar Docentontwikkeling aan de Universiteit Twente. In deze academische werkplaats wordt nieuw instrumentarium ontwikkeld waarmee relevante informatie kan worden verzameld over de leskwaliteit in Nederlandse scholen. Dat instrumentarium is bedoeld voor gebruik door de scholen in het funderend onderwijs, en ook door de inspectie in het toezicht op het onderwijsstelsel en toezicht op afzonderlijke onderwijsinstellingen.