Nieuwsbrief inspectie: primair onderwijs - maart 2021

In ons jaarwerkplan 2021 gaven we al aan dat de coronacrisis ertoe kan leiden dat de inspectie op een gegeven moment nadere of andere keuzes maakt qua planning en inhoud van de onderzoeken. In het primair onderwijs voeren we tot aan de zomervakantie nog een aantal vierjaarlijkse onderzoeken, herstelonderzoeken en kwaliteitsonderzoeken uit. Verder voeren we de volgende 3 nieuwe onderzoeken uit:

• Doorstroomonderzoek Schoolloopbanen, dat reeds gestart is.
• Themaonderzoek Analyse en afstemming, dat de tweede helft van maart start. We bekijken hoe leraren de voortgang in de ontwikkeling van leerlingen analyseren en hun onderwijs daar op afstemmen.
• Verdiepend onderzoek naar de gevolgen van de coronacrisis, dat in mei start en een sectoroverstijgend onderzoek betreft. Verderop in deze nieuwsbrief onder het kopje ‘Groot onderzoek naar gevolgen coronacrisis’ leest u daar meer over.
   

Als uw school in de steekproef van een van deze onderzoeken zit, dan ontvangt uw school binnenkort informatie van ons over de inhoud, de duur en de uitvoering van het onderzoek. Met de onderzoeken willen we de kwaliteit van het stelsel beter in beeld brengen. Bij de onderzoeken spreken we geen oordeel uit over de scholen.

Aan het eind van het basisonderwijs behaalt 73% van de leerlingen het fundamentele niveau 1F voor schrijfvaardigheid en 28% ook het streefniveau 1S/2F. In het speciaal basisonderwijs is dit respectievelijk 33% en 9%. Daarmee zijn de schrijfprestaties nog ver verwijderd van de ambities die de commissie-Meijerink in 2009 formuleerde bij de introductie van de referentieniveaus (85% 1F en 65% 1S). De schrijfprestaties van leerlingen zijn stabiel sinds 2009. Dit blijkt uit het rapport Peil.Schrijfvaardigheid dat onlangs verscheen. Deze peiling geeft niet alleen zicht op de leerlingprestaties, maar ook op het schrijfonderwijs op scholen voor (speciaal) basisonderwijs. Leerkrachten geven in het onderzoek aan dat ze de communicatieve en expressieve functie van schrijven het belangrijkst vinden. In hun onderwijs zetten ze echter vooral in op correctheidsaspecten.

Op de webpagina Peil.Schrijfvaardigheid leest u meer. Daar vindt u onder andere de reflectiewijzer Schrijfonderwijs, een instrument dat scholen voor (speciaal) basisonderwijs in Nederland kunnen gebruiken om het gesprek aan te gaan over het schrijfonderwijs op school.

Schrijfvaardigheid einde (speciaal) basisonderwijs

Nu scholen en instellingen (gedeeltelijk) weer open zijn, blijft het toezicht van de Inspectie van het Onderwijs vooralsnog voor een groot deel op afstand plaatsvinden. Maar in bepaalde gevallen kan onderzoek op locatie aangewezen zijn. We overleggen dan altijd vooraf met het bestuur of de school en volgen uiteraard de RIVM-adviezen.

Scholen zijn verplicht te monitoren hoe kinderen de veiligheid op school beleven. Dit schooljaar gaat de inspectie hier weer op handhaven. Nu de moeilijke omstandigheden vanwege het coronavirus aanhouden, is aandacht voor veiligheid op school meer dan ooit nodig. Dat onderstreept het belang van monitoring. Daarnaast zijn er signalen dat er door thuisonderwijs tijdens de tweede lockdown een verschuiving is naar meer online pesten.

De monitoringsgegevens van uw school kunt u via de aanbieder van uw instrument aan de inspectie beschikbaar stellen. Vergeet niet uw aanbieder daarvoor toestemming te geven.

Situatie vorig schooljaar

Vanwege de onverwachte omstandigheden als gevolg van de coronacrisis was de inspectie vorig jaar terughoudend in de handhaving van deze verplichting. We hebben toen wel benadrukt dat het welbevinden van leerlingen in deze tijd extra aandacht vraagt.

Monitor sociale veiligheid

Afgelopen tijd waren veel bedrijven en instellingen het mikpunt van cyberaanvallen, waaronder ook onderwijsinstellingen. Door zo’n aanval op de informatiesystemen kan de kwaliteit en de goede voortgang van het onderwijs in het geding komen. Ook kunnen er financiële risico’s ontstaan. Daarom willen we besturen nogmaals wijzen op het belang aandacht te geven aan de eigen digitale weerbaarheid. Hoe zijn de scholen en instellingen voorbereid op een cyberaanval en welke preventieve maatregelen zijn genomen om bij een mogelijke aanval de continuïteit te waarborgen?

Hebt u een melding over cyberveiligheid, dan kunt u contact met ons opnemen. Als inspectie nemen we eventuele signalen over cyberveiligheid in ieder geval mee in ons reguliere toezicht op besturen en scholen en instellingen. Verder zijn we een breder stelselonderzoek gestart naar cyberveiligheid in het hoger onderwijs.

Scholen in het (voortgezet) speciaal onderwijs, primair onderwijs en voortgezet onderwijs kunnen afwijking van de onderwijstijd aanvragen. In het (voortgezet) speciaal onderwijs kan dit al lange tijd en sinds 2018 kunnen ook scholen in het primair en voortgezet onderwijs dit aanvragen. Daarvoor heeft de inspectie een beleidsregel opgesteld. Indertijd is afgesproken om de beleidsregel te evalueren. Dit doen we in het voorjaar van 2021 en hiervoor bevragen we scholen en besturen die een of meer aanvragen hebben gedaan.

Meer informatie over in welke gevallen u kunt afwijken van de onderwijstijd en hoe u dat kunt aanvragen vindt u op de webpagina Maatwerk in onderwijstijd voor leerlingen met een beperking.

Komend schooljaar past de Inspectie van het Onderwijs de werkwijze rond de beoordeling van de onderwijsresultaten aan. Scholen in het funderend onderwijs worden in het schooljaar 2021/2022 niet beoordeeld op de resultaten. Het gaat dan om de resultaten van onder meer de eindtoets. Gewoonlijk baseren we bij onze onderzoeken het oordeel over de onderwijsresultaten, terugkijkend, op de resultaten van 3 jaar. Maar de beperkingen vanwege het coronavirus beïnvloeden deze resultaten. Omdat scholen en besturen deze beperkingen voor een deel niet kunnen beïnvloeden, tellen de resultaten nu niet mee in de oordelen. Toch blijven we als inspectie de onderwijsresultaten ook komend schooljaar nauwgezet volgen. Het gaat er dan om dat risico’s tijdig worden gesignaleerd.

Scholen funderend onderwijs worden volgend schooljaar niet beoordeeld op onderwijsresultaten

De afgelopen maanden heeft de inspectie circa 120 scholen en opleidingen bezocht en gesprekken met schoolbesturen gevoerd om in kaart te brengen wat scholen/opleidingen doen en wat de kwaliteit van het afstandsonderwijs is. Ook hebben we in samenwerking met de universiteit Maastricht op een rijtje gezet wat de kansen en bedreigingen van afstandsonderwijs zijn. Hieruit is een handreiking 'Effectief afstandsonderwijs' ontstaan. We spreken strategisch inspecteur Inge de Wolf, tevens hoogleraar in Maastricht. Zij dook samen met enkele collega’s de wetenschappelijke literatuur in om te achterhalen wat effectief afstandsonderwijs is en wat niet.

Lees het interview met Inge de Wolf

Omdat de inspectie ziet dat de pandemie nog steeds grote gevolgen heeft voor het onderwijs - en met name voor de leerlingen en studenten - voeren we dit voorjaar een verdiepend onderzoek uit naar de gevolgen van de coronacrisis. Dit onderzoek vindt plaats in alle onderwijssectoren om te bepalen welke gevolgen 16 maanden corona voor het onderwijs heeft en hoe besturen en scholen daarmee omgaan. Voor het onderzoek doen we een representatieve steekproef bij scholen/opleidingen en besturen. De geselecteerde scholen worden niet beoordeeld, maar we halen informatie op voor het totaalbeeld.

Groot onderzoek naar gevolgen coronacrisis

In het schooljaar 2019/2020 hebben de vertrouwensinspecteurs van de Inspectie van het Onderwijs 1351 meldingen ontvangen over het onderwijs. Doordat de scholen in het voorjaar van 2020 langere tijd gesloten waren, is een kwantitatieve vergelijking met eerdere jaren niet goed mogelijk.

De inspectie vindt het zorgelijk dat een steeds groter deel van de meldingen seksuele intimidatie en seksueel misbruik gaan over met taken belaste personen (leraren, ondersteunend personeel, et cetera) richting minderjarige leerlingen en studenten.

Als een bestuur een vermoeden heeft van seksueel misbruik door een met taken belaste persoon jegens een minderjarige leerling of student, moet deze contact opnemen met de vertrouwensinspecteur. We zullen deze regels de komende tijd extra onder de aandacht brengen.

Bij meldingen seksueel misbruik vaker medewerkers betrokken

Jaarlijks publiceert de inspectie hoe het onderwijs in Nederland er financieel voor staat. In januari 2021 publiceerden we de Financiële Staat van het Onderwijs 2019. Hierin staat dat onderwijsbesturen net als in voorgaande jaren gemiddeld ruim voldoende reserves hebben. De reserves nemen opnieuw toe, vaak tot meer dan nodig is. De inspectie dringt er op aan dat onderwijsbesturen beleid maken om bovenmatige reserves nu echt effectief te gaan besteden aan onderwijs. Lees de Financiële Staat van het Onderwijs 2019.

Stel met de rekenhulp vast of het eigen vermogen van uw bestuur redelijk is

De inspectie hanteert een signaleringswaarde voor hoeveel publiek eigen vermogen een bestuur maximaal zou moeten aanhouden. Dat is een indicatie van wat nog een redelijk vermogen is. Besturen hebben dus vermoedelijk een bovenmatig groot vermogen. Besturen met een publiek eigen vermogen boven die waarde hebben afgelopen november een brief ontvangen om hen daarop te attenderen. De inspectie heeft inmiddels een rekenhulp online gezet. Daarmee kunnen besturen, en bijvoorbeeld ook medezeggenschapsraden, zelf zien of hun vermogen hoger is dan nodig lijkt.

Ga naar de rekenhulp

De (verplichte) ouderbijdragen voor zowel het internationaal georiënteerd basisonderwijs (IGBO) als het internationaal georiënteerd voortgezet onderwijs (IGVO) gelden als private baten. Dat meldt het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Voor besturen van scholen met internationaal georiënteerd onderwijs is dat van belang: met ingang van het verslagjaar 2022 moeten zij daarmee rekening houden in hun verantwoording en jaarverslag. Op de website van de inspectie staat een korte handreiking voor de manier waarop in de jaarverslaggeving het onderscheid tussen publiek en privaat kan worden gemaakt.

Inschrijven voor deelname aan een of meerdere onderdelen van de Staat van het Onderwijs kan vanaf nu via onze website. Hier vindt u ook meer informatie over het programma. Op 14 april presenteren we de Staat van het Onderwijs 2021 aan de ministers van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, en dan kunt u diverse webinars volgen. De daaropvolgende weken is er gelegenheid voor het onderwijsveld om onderling in gesprek te gaan. Op 11 mei bent u welkom bij de online conferentie die dit jaar bestaat uit een talkshow, diverse inspiratiesessies en huiskamersessies. De Staat van het Onderwijs vindt dit jaar geheel online plaats.

Inschrijven

Onder meer vanwege de sluiting van de scholen is het traject Excellente Scholen aangepast. Er is een nieuwe planning beschikbaar voor het lopende traject en het aankomende traject. Daarnaast zal het predicaat Excellente Scholen voortaan worden toegekend op basis van schooljaren in plaats van kalenderjaren.

Traject Excellente Scholen aangepast