Themaonderzoeken middelbaar beroepsonderwijs

Achtergrond: zorgsector overbelast

De zorg in Nederland staat onder druk, zeker sinds de coronacrisis. Dat geldt ook voor het onderwijs in zorg en welzijn. De inspectie doet onderzoek bij de zorg- en welzijnsopleidingen: waarborgen zij de kwaliteit van het onderwijsprogramma en van de beroepspraktijkvorming?

De zorgsector kampt nog steeds met overbelasting. Al voor de coronacrisis was er te weinig gekwalificeerd personeel en corona heeft het verder bemoeilijkt. Dat maakt het ook moelijker voor mbo-studenten in de zorgsector. Door de werkdruk kunnen stagiaires namelijk eerder overbelast raken en daardoor bestaat het risico dat ze hun studie afbreken. Ook voor wie afstudeert blijft het lastig: veel nieuwe medewerkers in de zorgsector vallen al snel na het begin uit. Daarnaast horen wij regelmatig over mogelijke problemen bij zorg- en welzijnsopleidingen. Bijvoorbeeld over gebrekkige stagebegeleiding, misbruik van stagiairs en uitval van studenten.

Verkenning zorgonderwijs uitgevoerd

Daarom hield inspectie in 2022 een verkennend onderzoek: spelen deze problemen daadwerkelijk en zo ja, in welke mate en op welk gebied? En welke andere problemen belemmeren het zorgonderwijs? We voerden gesprekken met betrokkenen, van studenten en docenten tot opleidingsmanagers en praktijkbegeleiders bij zorginstellingen. De gesprekspartners kwamen uit verschillende regio’s, uit verschillende zorgbranches en uit zowel bekostigd als niet-bekostigd onderwijs.

Verkenning toont verschillende zorgen

In de verkenning naar de kwaliteit van zorg- en welzijnsopleidingen noemden gesprekspartners veel verschillende zorgen. Samengevat waren dat:

• stagetekorten
• stagiairs die niet boventallig worden ingezet
• onvoldoende begeleiding in de beroepspraktijkvorming
• contact tussen onderwijs- en zorginstellingen te beperkt
• onvoldoende aansluiting theorie op praktijk
• studenten met een te laag startniveau.

Vervolgens: verdiepend onderzoek

Is het beeld uit de verkenning representatief? Dat onderzoeken we vanaf 2023 in een verdiepend onderzoek naar de kwaliteit van het mbo-zorgonderwijs.

We doen onder meer kwaliteitsonderzoeken naar een representatief aandeel van de zorgopleidingen in het niet-bekostigd onderwijs. Zorgopleidingen vormen het overgrote deel van het aanbod van niet-bekostigde opleiders.

Ook zal worden gekeken naar de kwaliteit van de beroepspraktijkvorming in het mbo in het algemeen. We onderzoeken onder meer welke verantwoordelijkheid onderwijsinstellingen nemen voor de beroepspraktijkvorming.

In het voorjaar van 2023 voert de Inspectie van het Onderwijs een stelselonderzoek uit naar professionaliseringactiviteiten van onderwijsprofessionals. Met dit onderzoek krijgen we zicht op de activiteiten die leraren, schoolleiders, opleidingsmanagers en bestuurders in het po, vo, so en mbo uitvoeren om zichzelf professioneel te ontwikkelen. We krijgen een beeld van welke ambities en doelen gericht op professionalisering onderwijsorganisaties hebben opgesteld in beleid, op wat voor manier daar uitvoering aan gegeven wordt en of de activiteiten worden geëvalueerd op basis van het beoogde effect. We krijgen bovendien inzicht in of en hoe de professionaliseringsactiviteiten aansluiten bij de behoeften van het individu, het team, de instelling en bij de kernfuncties het onderwijs, en hoe onderwijsprofessionals de professionaliseringsactiviteiten ervaren. 

Het onderzoek bevat twee fases:
 

1. In februari 2023 wordt een vragenlijst verstuurd naar scholen/opleidingen en besturen. Ook wordt gevraagd of leraren een vragenlijst willen invullen. 
2. In mei en juni 2023 wordt bij een selectief aantal scholen/opleidingen interviews afgenomen met de bestuurder, de schoolleider/opleidingsmanager en een aantal leraren. 

De resultaten publiceren we in De Staat van het Onderwijs 2024.