Nieuwsbrief inspectie: speciaal onderwijs - december 2021

In het schooljaar 2020/2021 hebben de vertrouwensinspecteurs van de Inspectie van het Onderwijs 1296 meldingen ontvangen over het onderwijs. Dit is een lager aantal dan eerdere jaren. Doordat in dit jaar de scholen voor langere periode gesloten waren wegens corona, is een kwantitatieve vergelijking met voorgaande jaren niet goed mogelijk. De inspectie vindt het zorgelijk dat een steeds groter deel van de meldingen seksueel misbruik gaan over met taken belaste personen (leraren, ondersteunend personeel et cetera) richting minderjarige leerlingen en studenten.

Bijna 1300 meldingen over onderwijs bij vertrouwensinspecteurs in een jaar

Steeds meer scholen en onderwijsinstellingen sluiten tijdelijk vanwege coronabesmettingen. De Inspectie van het Onderwijs doet een dringende oproep aan scholen en onderwijsinstellingen om de sluitingen te melden via het meldpunt schoolsluiting vanwege het coronavirus, dat sinds vorig jaar bestaat. Het melden is belangrijk om zicht te blijven houden op de continuïteit van het onderwijs. 

Oproep aan scholen en instellingen: meld tijdelijke schoolsluiting vanwege het coronavirus

Tijdens de coronapandemie passen we het toezicht regelmatig aan. Per 28 november 2021 zijn de landelijke maatregelen aangescherpt. Dit heeft ook gevolgen voor het toezicht. Als we risico’s zien, volgt er een onderzoek op locatie. Voor overige inspectieonderzoeken proberen we zoveel mogelijk gebruik te maken van digitale middelen om gesprekken te voeren. Indien dit niet passend is, vinden tot nader bericht bezoeken alleen op locatie plaats na overleg met het bestuur en/of de school of instelling over wat passend is gezien de situatie ter plekke. Dit geldt voor alle typen onderwijs. Bij onderzoek op locatie volgt de inspectie uiteraard alle geldende maatregelen tegen het coronavirus op en zijn er zelftesten beschikbaar voor de inspecteurs.

Toezicht tijdens de coronapandemie (update 30 november)

De jaarlijkse vragenlijst over de opbrengsten en resultaten van scholen voor (voortgezet) speciaal onderwijs ((v)so) staat sinds 1 november 2021 weer klaar in het Internet Schooldossier. Wij verzoeken uw school om de vragenlijst uiterlijk 12 december 2021 aan te leveren. Dit is mogelijk eerder dan u gewend bent. De inspectie heeft de aanleverdatum vervroegd, zodat we de gegevens van de vragenlijst ook kunnen gebruiken bij analyses voor onder andere de Staat van het Onderwijs en over de eindtoets in het so.  

In de vragenlijst vragen we onder andere naar bestendigingsgegevens. Op onze website leest u welk bestand so-scholen bij het verzamelen van de bestendigingsgegevens kunnen gebruiken. Voor vragen over deze vragenlijst kunt u contact opnemen met het Loket.

In augustus 2021 is de wet voor burgerschapsonderwijs vernieuwd. Dit onderwijs kan op veel verschillende manieren worden ingevuld door scholen en instellingen. Er is dus niet één goede manier waarop dat kan. De vernieuwde wet bevat wel minimumeisen waaraan elke school moet voldoen: 

1. Inhoud: democratische basiswaarden en sociale & maatschappelijke competenties 
2. Onderwijskundige uitgangspunten: doelgericht, samenhangend, herkenbaar en inzicht in resultaten
3. Schoolklimaat: oefenplaats in overeenstemming met basiswaarden

Op onze website vindt u een toelichting op deze minimumeisen.

Als inspectie beoordelen we of scholen aan deze wettelijke eisen voldoen en of het bestuur zijn zorgplicht invult. Dit is onderdeel van het reguliere toezicht. Inspecteurs zullen dus aandacht geven aan burgerschap tijdens onderzoeken bij besturen en scholen en tijdens bestuursgesprekken. De handreiking Burgerschap van expertisecentrum SLO helpt bij het vormgeven van burgerschapsonderwijs op school.

Er stond een onjuistheid in het Onderzoekskader 2021 voor het toezicht op het (voortgezet) speciaal onderwijs. De beslisregel voor het oordeel Zeer zwak klopte niet (paragraaf 6.5 Oordelen en waarderen op schoolniveau). Hierom is onlangs het onderzoekskader gecorrigeerd. Daarin leest u nu dat een school zeer zwak is als 2 of meer van de 4 volgende standaarden onvoldoende zijn: 

• Zicht op ontwikkeling en begeleiding
• Pedagogisch-didactisch handelen
• Veiligheid 
• Visie, ambities en doelen

De gewijzigde beslisregel is op 29 oktober jl. in de Staatscourant bekend gemaakt.

Vanaf 1 januari 2022 is het thema Basisvaardigheden een vast onderdeel van het toezicht. De basisvaardigheden taal, rekenen-wiskunde en burgerschap komen vanaf dat moment aan de orde in het startgesprek van het vierjaarlijks onderzoek. De inspecteur bespreekt dan met het bestuur onder meer de invulling die het bestuur geeft aan zijn verantwoordelijkheid en de wettelijke vereisten voor basisvaardigheden. Ook wordt gesproken over de wijze waarop het bestuur de kwaliteit waarborgt van het onderwijs in basisvaardigheden. De informatie uit het startgesprek gebruiken we voor het maken van het onderzoeksplan. Daarin beschrijven we welke verificatieactiviteiten we zullen uitvoeren en welke scholen of opleidingen eventueel onderzocht worden. Besturen ontvangen nadere informatie over het startgesprek en de eventuele voorbereiding tegen de tijd dat het onderzoek plaatsvindt. 

Basisvaardigheden

In het nieuwe onderzoekskader dat per 1 augustus van kracht is geworden, is een duidelijk onderscheid gemaakt tussen wat we beoordelen op bestuursniveau en wat op schoolniveau. Voor besturen kijken we naar het kwaliteitsgebied Besturing, kwaliteitszorg en ambitie. Wat dit inhoudt hebben we samengevat in een animatie.

Animatie - Het waarderingskader voor besturen

In het Internet Schooldossier (ISD) kunt u nu gemakkelijker meerdere documenten in één keer uploaden. Het aanleveren van documenten wordt hiermee eenvoudiger en sneller. Aan de hand van feedback werken we aan nog meer verbeteringen van het portaal. Zoals gemakkelijker meerdere meldingen doen, eenvoudiger gebruikersbeheer en een verbeterde menustructuur. Wilt u ook meedenken? Geef u dan op voor een volgende gebruikerstest (aanmelden via het ISD).

Als een leerling vanwege psychische of lichamelijke beperkingen tijdelijk niet of niet volledig naar school kan, kan de school toestemming aan de inspectie vragen om af te wijken van de onderwijstijd. Anders dan in voorgaande schooljaren kan een school die zo’n aanvraag heeft ingediend, in de tussentijd al maatwerk bieden aan de leerling.

Daarnaast wijzen wij op de bestaande mogelijkheid om na een jaar opnieuw een aanvraag voor afwijking onderwijstijd te doen wanneer een leerling niet gelijk en misschien nooit 100% kan deelnemen aan het onderwijs. 

Maatwerk in onderwijstijd voor leerlingen met een beperking

De afgelopen jaren zijn veel onderwijszorgarrangementen (OZA’s) ontstaan die leerlingen opvangen die dreigen uit te vallen in het reguliere onderwijs. De Inspectie van het Onderwijs en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd hebben het zeer diverse veld van deze arrangementen in kaart gebracht en onderzocht welke factoren tot succes leiden. Het belangrijkste blijkt een integrale aanpak te zijn. De gescheiden financiering van onderwijs blijkt een belangrijk knelpunt. Minister Slob heeft inmiddels per 2023 een experiment onderwijszorgarrangementen aangekondigd, waarin meer flexibiliteit mogelijk zal zijn.

Als kinderen en jongeren dreigen uit te vallen in het reguliere onderwijs, kunnen onderwijszorgarrangementen voorkomen dat ze thuiszitter worden. In de arrangementen worden zorg en onderwijs gecombineerd met de bedoeling dat een kind of jongere weer voldoende welbevinden en zelfvertrouwen krijgt om weer aan het onderwijs deel te nemen. 

Samenwerking en regie bij onderwijszorgarrangementen helpen kinderen die uitvallen

In 2022 zullen de inspectie en gemeenten weer samenwerkingsovereenkomsten afsluiten om ongeoorloofd verzuim en voortijdig schoolverlaten terug te dringen en verder tegen te gaan. De inspectie houdt formeel toezicht op de verzuimmelding en -registratie door scholen, maar met de nieuwe samenwerking kunnen leerplichtambtenaren van gemeenten dit toezicht gaan uitvoeren. Hierdoor zal de melding en registratie verbeteren en kunnen leerplichtambtenaren vroegtijdig interveniëren.

Op dit moment maakt de inspectie afspraken over de wijze waarop het toezicht wordt ingericht met de vertegenwoordigers van de 4 grootste gemeenten, Ingrado, de Vereniging Nederlandse Gemeenten en de sectorraden. Deze afspraken worden vervolgens vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst. Heeft u vragen over deze samenwerking? Neem dan contact op met het Loket van de inspectie.

Samenwerking met gemeenten tegengaan ongeoorloofd verzuim

Wat doet de Inspectie van het Onderwijs in 2022? Dat leest u in het Jaarwerkplan 2022. We houden toezicht op besturen en hun scholen/opleidingen en bovendien rapporteren we op stelselniveau over de ontwikkeling van de onderwijskwaliteit. Daarbij staat in 2022 een aantal thema’s centraal. De programmering kan nog veranderen vanwege mogelijke ontwikkelingen, bijvoorbeeld in de coronacrisis. 

Wat doet de inspectie in 2022?

Houd 13 april en 11 mei 2022 alvast vrij in de agenda. Op woensdag 13 april 2022 overhandigt inspecteur-generaal van het Onderwijs Alida Oppers de publicatie De Staat van het Onderwijs 2022 aan de ministers van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De daaropvolgende weken gaat het onderwijsveld onderling in gesprek over al die uitkomsten en ontwikkelingen tijdens de onderwijsestafette. Op 11 mei 2022 organiseren wij het congres Staat van het Onderwijs. Op een later moment leest u op onze website hoe u hieraan kunt deelnemen.

Houd alvast vrij! 13 april en 11 mei Staat van het Onderwijs 2022