Nieuwsbrief inspectie: De versterking van ons toezicht

De komende jaren versterken we als inspectie ons toezicht in het funderend onderwijs en het mbo. De belangrijkste aanleiding hiervoor is dat de basisvaardigheden van leerlingen en studenten de afgelopen jaren onder druk staan. Ook in De Staat van het Onderwijs 2023 constateren we dit weer.

Het kabinet deelt deze zorgen, zoals blijkt uit het coalitieakkoord en de Kamerbrieven uit november 2022 en april 2023. Daarom stelde het ook een Masterplan basisvaardigheden op met maatregelen om de basisvaardigheden van leerlingen en studenten te verbeteren. 

Op basis van de gedeelde zorgen over de onderwijskwaliteit werken we aan verschillende aanpassingen van het toezicht. De invoering doen we stap voor stap en met oog voor wat er speelt in het onderwijs. We betrekken ook het veld bij verschillende ontwikkelingen.

De aanpassingen zijn globaal in 3 lijnen in te delen:
 

1. Verbeteren basisvaardigheden en sociale veiligheid
   We richten de inhoudelijke focus van het toezicht meer op de basisvaardigheden en de sociale veiligheid.
    
2. Een betere balans tussen scholen/opleidingen, besturen en het stelsel
   Hier gaat het over de vraag wáár we toezicht houden. Het blijft belangrijk om ons in het toezicht te richten op besturen. Tegelijkertijd hebben we de afgelopen jaren gemerkt dat we iets missen als we te weinig op scholen komen. Daarom willen we meer balans tussen het toezicht op bestuur, school/opleiding en stelsel, waarbij onze toezichtactiviteiten elkaar versterken. Bijvoorbeeld met steekproefonderzoeken op scholen. Zo krijgen we met zijn allen ook een beter beeld van hoe het onderwijs in Nederland ervoor staat.
    
3. Sneller ingrijpen waar nodig
   Ook verandert onze manier van toezicht houden: we willen sneller kunnen ingrijpen als dat nodig is, zodat tekortkomingen sneller hersteld kunnen worden. Dit is in het belang van leerlingen en studenten. 

Standaard Basisvaardigheden nieuw in het onderzoekskader

Het verbeteren van de basisvaardigheden van leerlingen had altijd al onze aandacht in het toezicht. Vanaf 1 augustus 2023 leggen we er extra focus op met een aparte standaard in de onderzoekskaders. 

In deze nieuwe standaard Basisvaardigheden (OP0) kijken we naar het curriculum voor Nederlandse taal, rekenen-wiskunde en burgerschap. Het gaat erom dat op school bewuste keuzes gemaakt worden in het plannen en uitvoeren van het curriculum over de basisvaardigheden. En vervolgens kijken we of we dit terugzien in de klas. Hierbij baseren we ons op de al bestaande wettelijke voorschriften.

Verder blijft in het onderzoekskader volop aandacht voor de besturing en sturing op de basisvaardigheden door bestuur en schoolleiding.

De andere onderdelen van het onderwijs blijven vanzelfsprekend ook van groot belang en blijven deel uitmaken van de standaard Aanbod (OP1). 

De aanpassingen zijn nog onder voorbehoud

Om besturen en scholen de kans te geven zich voor te bereiden op de nieuwe standaard, zullen we de voorgestelde aanpassingen op onze website plaatsen zodra dat mogelijk is. 

Aangepaste standaarden: OP2 en OP3

Naast het toevoegen van een nieuwe standaard, passen we ook 2 standaarden van het onderzoekskader inhoudelijk aan. Het gaat om een verduidelijking van de standaard Zicht op ontwikkeling en begeleiding (OP2) en de standaard Pedagogisch-didactisch handelen (OP3). 

Zicht op ontwikkeling en begeleiding (OP2)

Bij OP2 benoemen we de referentieniveaus taal en rekenen en voegen we toe dat er sprake moet zijn van hoge verwachtingen van leerlingen. 

Pedagogisch-didactisch handelen (OP3)

Bij OP3 maken we duidelijk waar we naar kijken als we het pedagogisch-didactisch handelen onderzoeken en beoordelen. Hierbij hebben we wetenschappelijke inzichten over effectief lesgeven benut. Inhoudelijk omvat het voorstel grotendeels dezelfde elementen als de huidige standaard. De standaard wordt niet zwaarder. 

Om besturen en scholen de kans te geven zich voor te bereiden op de nieuwe standaard, zullen we de voorgestelde aanpassingen op onze website plaatsen zodra dat mogelijk is.

Beeld van de Nederlandse onderwijskwaliteit door steekproefsgewijze kwaliteitsonderzoeken

Om een beter beeld te krijgen van hoe het Nederlandse onderwijs ervoor staat, voeren we vanaf september 2023 steekproefsgewijs kwaliteitsonderzoeken uit op scholen in het primair, voortgezet en speciaal onderwijs. We onderzoeken daarbij scholen op een aantal standaarden uit het onderzoekskader. Het gaat dan om de vernieuwde versie van augustus 2023. Dit levert relevante informatie op voor besturen, scholen, beleidsmakers en het toezicht, zodat het onderwijs voor leerlingen verbeterd kan worden op school-, bestuurs- en stelselniveau.

We informeren binnenkort de geselecteerde scholen en hun besturen.

Lees meer over de steekproef, de samenloop met andere onderzoeken en de inhoud van het onderzoek

De afgelopen maanden informeerden we u al over een aantal wijzigingen in onze werkwijze. Hierover leest u hieronder meer.

Beleidsregel financiële sancties bij bekostigde onderwijsinstellingen 2022

In onze vorige nieuwsbrief van maart 2023 informeerden we u er al over dat het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap de regels voor financiële maatregelen heeft gewijzigd. We kunnen nu meer variëren in de hoogte van de sanctie. In het funderend onderwijs kunnen we een deel van de bekostiging direct inhouden. Het doel van deze aanpassingen is dat scholen en besturen de tekortkomingen sneller herstellen.

Lees meer over financiele maatregelen bij tekortkomingen

Rapporten instellingsonderzoek vlotter vastgesteld

We verkorten de doorlooptijd van onderzoeksrapporten. Zo willen we besturen en andere betrokkenen, zoals schoolleiders, directeuren en ouders, vlotter kunnen informeren over de uitkomsten van het instellingsonderzoek. Wij vinden het namelijk van belang voor leerlingen en studenten dat problemen zo snel mogelijk onder ogen gezien en aangepakt worden. We kijken waar we zelf sneller onderzoeken kunnen afhandelen. En het bestuur moet voortaan reageren binnen 2 weken na het ontvangen van het conceptrapport.

Lees meer in de nieuwsbrief van juni 2022

Vaker risico-onderzoek op scholen naar aanleiding van de jaarlijkse prestatie- en risicoanalyse

Eén van de eerste stappen die we hebben gezet in de versterking van ons toezicht is dat we vaker risico-onderzoek doen bij scholen. We voerden altijd al jaarlijks prestatie- en risicoanalyses uit, maar sinds 2022 doen we vaker onderzoek als we risico’s waarnemen op een school. Natuurlijk voeren we daarover eerst een gesprek met het bestuur. Want dat blijft immers verantwoordelijk voor de onderwijskwaliteit van zijn scholen en het financieel beheer. 

Op tijd aanleveren monitoringsgegevens sociale veiligheid

Scholen moeten ten minste een keer per jaar meten hoe (sociaal) veilig leerlingen zich voelen. U kunt zelf kiezen hoe en op welk moment in het schooljaar u monitort. De monitorgegevens moeten voor 1 juli bij ons binnen zijn. U levert de gegevens aan via de aanbieder van het instrument dat u gebruikt. Insturen op andere manieren (zoals via bijvoorbeeld het Internet Schooldossier) kan niet meer. We letten er strikter op dat de monitoringsgegevens van uw school vóór 1 juli aangeleverd zijn.

Zie ook de nieuwsbrief van afgelopen maart

De komende jaren werken we verder aan het toezicht. Over een aantal onderwerpen leest u in onderstaande artikelen meer. Verder houden we u op de hoogte via onze website en onze reguliere nieuwsbrieven.
 

Onaangekondigde bezoeken

De Tweede Kamer wil dat wij onderzoeken op scholen minder vaak aankondigen. Daarom onderzoeken we in welke situaties dat waardevol is voor ons toezicht. We gaan dan ook graag met vertegenwoordigers van scholen en besturen in gesprek over vragen als:

• Welke effecten kunnen dit type bezoeken hebben?
• Kunnen deze onderzoeken de toezichtlast terugbrengen?
• In welke situaties kunnen ze waardevol zijn voor het toezicht?
• Hoe zijn ze praktisch in te richten?

Waarderen goede scholen en besturen

Minister Wiersma heeft op 20 april jl. aangekondigd dat we vanaf het schooljaar 2023-2024 de waardering Goed en het predicaat Excellent niet meer toekennen aan scholen in het funderend onderwijs. Wel kunnen we de waardering Goed blijven uitspreken op het niveau van besturen. En ook op het niveau van standaarden in het funderend onderwijs en opleidingen in het mbo. 

Onderzoek naar een alternatief

De minister wil dat we niet alleen de basiskwaliteit bewaken, maar ook scholen en besturen blijven stimuleren om het onderwijs verder te verbeteren. Daarom laten we een onderzoek uitvoeren naar een alternatief voor de waardering Goed en het predicaat Excellent. Hierin worden de ervaringen met deze oordelen meegenomen. Het onderzoek doen we samen met het ministerie. De minister informeert de Tweede Kamer in het najaar over de uitkomsten daarvan.