Nieuwsbrief inspectie: primair onderwijs - 11 oktober 2023

Dit schooljaar verandert een aantal zaken voor scholen. Een aantal van deze veranderingen hebben invloed op hoe de inspectie de leerresultaten beoordeelt. Zo wijzigt de definitie van een kleine school. Daarnaast berekent het Centraal Bureau voor de Statistiek de schoolweging later in het jaar dan voorheen. Daarom gebruiken wij nu de schoolweging die vorig schooljaar is gepubliceerd. Een andere verandering is dat leerlingen uit groep 8 niet langer de eindtoets maken. Vanaf dit schooljaar maken leerlingen de doorstroomtoets. Dit heeft geen invloed op hoe we de leerresultaten beoordelen.

Beoordeling leerresultaten en komst doorstroomtoets: wat verandert er?

De inspectie spreekt scholen aan die niet voldoen aan de regels voor de monitor sociale veiligheid. Scholen moeten jaarlijks monitoren of hun leerlingen zich veilig voelen. Voor 1 juli moeten zij deze gegevens bij de inspectie laten aanleveren. Dat gebeurt via de aanbieder van het monitoringsinstrument dat de school gebruikt.

Scholen die de gegevens niet tijdig hebben laten aanleveren, ontvangen van ons een herstelopdracht. Dat wil zeggen dat deze scholen alsnog zo snel mogelijk de gegevens bij ons moeten aanleveren. Ook dat gaat via de aanbieder. Ontvangen we de gegevens dan nog niet? Dan publiceren we de naam van de school op onze website. Dat doen we omdat die informatie niet alleen belangrijk is voor de school en de inspectie, maar ook voor ouders en leerlingen. Ook kunnen we een financiële sanctie opleggen.

Monitor sociale veiligheid: zorg voor toestemming en lever tijdig aan

Scholen, opleidingen of besturen die aan de slag gaan met het onderwijs in basisvaardigheden, hebben een gemeenschappelijke visie nodig. Met duidelijke kaders en richtlijnen: wat doe je wel en wat niet. De betrokkenheid van leraren is hierbij belangrijk. Zij zijn namelijk degenen die het beleid in praktijk moeten brengen. Scholen en opleidingen zouden daarom zoveel mogelijk gebruik moeten maken van de deskundigheid van hun leraren en hierop vertrouwen.

Dit is een van de aanbevelingen uit het onderzoek Sturing op de basisvaardigheden dat we in juni publiceerden. Het onderzoek leverde een aantal praktische aanbevelingen op van en voor besturen, scholen en opleidingen.

Sturing op de basisvaardigheden

Alle kinderen hebben recht op gelijke onderwijskansen. Daarvoor moet het onderwijs toegankelijk zijn voor alle kinderen. Scholen zijn wettelijk verplicht om transparant te zijn over de aanmelding en toelatingsbeleid. Dit moeten zij opnemen in de schoolgids en op de website, zodat het vindbaar is voor alle ouders en andere belangstellenden. Dit is dan ook een van de overige wettelijke eisen waaraan scholen en besturen moeten voldoen. Recentelijk is aan het licht gekomen dat dit niet overal goed gaat. Daarom brengen wij het graag extra onder de aandacht.

Regels inschrijving en toelating

Bij de inspectie krijgen we regelmatig de vraag of leerlingen vrijstelling mogen krijgen voor topsport of modellenwerk in het primair onderwijs. Het antwoord is nee. Modellenwerk, topsport, acteren of vergelijkbare activiteiten zijn geen geldige reden voor vrijstelling voor leerlingen. De basisschool mag hier dan ook geen verlof voor geven. Wanneer een leerling toch wegblijft, levert dit ongeoorloofd schoolverzuim op dat de school moet melden. Officieel zijn leerlingen van 5 tot 16 jaar leerplichtig. Zo kan ieder kind goed tot leren komen. In het voortgezet onderwijs zijn er wel mogelijkheden, bijvoorbeeld via de Topsport Talentschool.

In het in juli gepubliceerde onderzoekskader voorschoolse educatie en primair onderwijs blijken een aantal onderdelen te zijn weggevallen. Inmiddels staat de aangepaste versie op onze website. Alle correcties zijn technisch van aard; het toezicht verandert er niet door.

Correctie onderzoekskader voorschoolse educatie en het primair onderwijs

Dit najaar doen we onderzoek naar het tekort aan leraren en schoolleiders in het funderend onderwijs. Dit geeft ons een beeld van maatregelen die scholen nemen om tekorten te voorkomen of te verminderen. En van de gevolgen die de tekorten hebben in de praktijk. We koppelen het onderzoek aan de steekproefkwaliteitsonderzoeken. Daarmee kunnen we de relatie onderzoeken tussen onderwijskwaliteit en het tekort aan leraren en schoolleiders. Op onze website leest u meer over de steekproefkwaliteitsonderzoeken. Scholen die zijn geselecteerd voor het onderzoek vragen we om de vragenlijst uiterlijk 1 week voor het onderzoek in te vullen.

De samenwerkingsverbanden passend onderwijs vinden het belangrijk om het geld voor de ondersteuning van leerlingen doelmatig te besteden. Wel is er verbetering nodig in de manier waarop ze daar zicht op houden, erop sturen en zich erover verantwoorden. Dit blijkt uit ons recente onderzoek hiernaar.

In het onderzoek hebben we een theoretisch kader ontwikkeld. Dat is een aanzet om zicht, sturing en verantwoording te verkrijgen op de doelmatige besteding van middelen passend onderwijs. We nodigen de samenwerkingsverbanden uit om het theoretische kader door te ontwikkelen en in het dagelijks werk de aanbevelingen in te zetten. We gaan hierover graag in gesprek tijdens een nog nader te bepalen bijeenkomst met samenwerkingsverbanden. We informeren u hier zo spoedig mogelijk over.

Eind 2022 lukte het scholen om de meeste Oekraïense kinderen onderwijs te geven. Dit kwam door de erg goede samenwerking tussen schoolbesturen, scholen en gemeenten. Samen regelden zij snel tijdelijke locaties, klassen en/of afdelingen van scholen waar Oekraïense kinderen les kregen. Dat niet alle Oekraïense kinderen onderwijs kregen, kwam onder andere doordat 10% van de leerlingen (primair en voortgezet onderwijs samen) niet stond ingeschreven op een school. Het lerarentekort hielp ook niet. Daarnaast verzuimden leerlingen relatief gemakkelijk. Waarschijnlijk door hun onduidelijke toekomst. Dit bleek uit onderzoek van de inspectie in de periode oktober 2022 tot februari 2023. Later in het schooljaar ontstonden er wachtlijsten voor Oekraïense leerlingen.

In eerste helft schooljaar kregen veel Oekraïense kinderen onderwijs

Dit najaar doen we onderzoek naar de kwaliteit van de vroegschoolse educatie in Nederland. Voor- en vroegschoolse educatie (vve) speelt een belangrijke rol bij het terugdringen van kansenongelijkheid in het onderwijs. Voor het onderzoek bezoeken we 200 vroegscholen. Met het themaonderzoek Kwaliteit Vroegschoolse Educatie geven we een beeld van de kwaliteit van de vroegschoolse educatie in Nederland. Wat gaat goed en wat kan of moet eventueel beter? Lees meer over het themaonderzoek. De uitkomsten van het onderzoek leest u in De Staat van het Onderwijs 2024.

Uit een recente interne evaluatie blijkt dat we voor de grootste besturen voortaan een lagere signaleringswaarde voor liquiditeit kunnen hanteren dan voorheen. De liquiditeit is een belangrijke graadmeter voor de financiële gezondheid van een onderwijsbestuur. Die liquiditeit wordt berekend, heel eenvoudig gezegd, door het geld dat een bestuur op de bank heeft of nog verwacht te krijgen, te delen door de schulden die het bestuur op korte termijn moet aflossen. Wordt dit getal te laag? Dan bestaat het risico dat het bestuur zijn rekeningen in de nabije toekomst niet kan betalen. Bij besturen die meer dan 25 miljoen euro aan baten hebben, hanteren we voortaan een signaleringswaarde van 0,5. Voor de volledigheid: dit is geen harde norm, maar alleen een aanleiding voor de inspectie om de situatie nader te analyseren.

Signaleringswaarden financieel continuïteitstoezicht

In september volgden ruim 1.000 geïnteresseerden onze webinars over de aanpassingen van het onderzoekskader. Tijdens de webinars vertelden we over de aanleiding, de aard en de gevolgen van de aanpassingen. Op onze website kunt u de presentatie en een overzicht van veel gestelde vragen vinden. Het is technisch helaas niet mogelijk om de webinars terug te kijken.

Onderzoekskaders: bijstelling 2023

Noteer 17 april alvast in uw agenda. Die dag organiseren we het congres De Staat van het Onderwijs 2024. Inspecteur-generaal van het Onderwijs Alida Oppers presenteert dan ook het jaarlijkse rapport over de staat van het onderwijs. Het congres vindt plaats in DeFabrique in Utrecht. Op een later moment leest u op de website hoe u kunt deelnemen aan het congres en geven wij meer informatie over de invulling van het programma.

Save the Date: congres De Staat van het Onderwijs 2024

Peil.onderwijs

… attenderen wij u erop dat de werving voor de peilingonderzoeken Mens & Natuur, Mondelinge taalvaardigheid en Bewegen & Sport is gestart. Scholen die in de steekproeven voor deze onderzoeken zitten, ontvangen via de post een uitnodiging voor deelname. Het onderzoek levert deelnemende scholen veel nuttige informatie op over hun onderwijs en de resultaten van hun leerlingen.

Vrijwillige ouderbijdrage

… is het ook dit schooljaar van belang om ouders te informeren dat de ouderbijdrage vrijwillig is, zodat ieder kan kind meedoen.

Bewegingsonderwijs

…brengen wij vanwege de hoeveelheid vragen, opnieuw de richtlijnen over bewegingsonderwijs onder de aandacht.

Meer ruimte voor nieuwe scholen

… is op 1 augustus 2023 een herzien advieskader voor nieuwe scholen ingegaan. Inhoudelijk is er niets veranderd. Wel hebben we formuleringen verduidelijkt en is de volgorde anders.

Wet Uitbreiding Bestuurlijk Instrumentarium

… is op 1 augustus 2023 de Wet Uitbreiding Bestuurlijk Instrumentarium ingegaan. Lees wat dit betekent voor het toezicht.